🧩 Osnovne karakteristike
Psorijaza (ljuskavica) je hronična autoimuna bolest kože. Nije zarazna, ali može trajati ceo život. Kod nekih se javi u epizodama (pogoršanja i remisije), dok kod drugih ima blaži, ali uporniji tok.
Najčešće pogađa:
-
kožu (crvene ljuspaste promene),
-
nokte (zadebljanja, deformacije, žute mrlje),
-
zglobove (psorijatični artritis).
👩⚕️ Oko 3–5% svetske populacije boluje od psorijaze, a prvi simptomi se obično pojavljuju oko 20. godine života.
⚠️ Glavni simptomi
-
Crvene, ljuspaste promene na koži koje se ljušte
-
Intenzivan svrab i bolne pukotine
-
Deformisani, zadebljani ili mat nokti
-
Upala i bol u zglobovima (kod 1 od 5 pacijenata)
-
Promene se najčešće javljaju na laktovima, kolenima, temenu glave, leđima, dlanovima i stopalima
🔍 Uzroci i faktori rizika
Tačan uzrok bolesti nije poznat, ali značajnu ulogu imaju:
-
Nasledni faktori (oko 30% slučajeva)
-
Autoimuni poremećaji
-
Okidači iz okruženja: infekcije, stres, povrede kože, lekovi, hormonske promene
👉 Faktori rizika uključuju:
-
Dijabetes, bolesti jetre, gojaznost
-
Pušenje i alkohol
-
Hroničan stres i nedostatak sna
-
Preterano sunčanje ili nagle promene temperature
-
Hemikalije i mehanička oštećenja kože
🧾 Dijagnostika
Dermatolog obično postavlja dijagnozu pregledom kože i uzimanjem anamneze.
Dodatne metode:
-
Biopsija kože (histološki pregled)
-
Laboratorijske analize krvi (vitamini, imunološki parametri)
-
Diferencijalna dijagnoza – isključivanje drugih bolesti sa sličnim simptomima.
📉 Tok bolesti
-
Akutni oblik – naglo izbijanje osipa, često posle infekcije ili stresa.
-
Hronični oblik – češći, sa periodima pogoršanja i remisije.
-
Psorijatični artritis – prvo se javljaju bolovi u zglobovima, zatim promene na koži.
-
Teški oblici – mogu zahvatiti celo telo (eritrodermija, Von Zumbusch).
👶 Psorijaza kod dece
Može se javiti još u ranom detinjstvu, pa čak i u periodu pelena.
Okidači: angina, viroze, hormonalne promene.
Najčešće ima akutni tok sa brzim pogoršanjima i izraženim svrabom.
💊 Lečenje
Cilj terapije je ublažavanje simptoma i produženje perioda bez tegoba.
Najčešće metode:
-
Topikalna terapija – kreme i masti sa kortikosteroidima, vitaminom D, katranom ili salicilnom kiselinom.
-
Fototerapija – kontrolisano izlaganje UVB zracima.
-
Sistemska terapija – kod težih oblika (metotreksat, ciklosporin, biološka terapija).
-
Promena životnih navika – zdrava ishrana, redukcija stresa, prestanak pušenja i alkohola.
Psorijaza nije zarazna, ali značajno utiče na kvalitet života. Redovne posete dermatologu, odgovarajuća terapija i zdrav način života mogu držati bolest pod kontrolom i ublažiti simptome.
